Minima Kadrowe – Kompendium Wiedzy. Cz. 3 – Kryteria merytoryczne minimum

Jedną z najważniejszych funkcji minimum kadrowego jest zapewnienie odpowiedniego poziomu jakości kształcenia na danym kierunku studiów. Wpływ na tę jakość może oczywiście być zróżnicowany, jednakże jednym z kluczowych czynników warunkujących ten wpływ, jest odpowiedni dobór merytoryczny minimum kadrowego do planowanego lub prowadzonego kształcenia. Kryteria merytoryczne minimum stawiają nam także przepisy.

Kryteria merytoryczne minimum na profilu ogólnoakademickim

Odnosząc się do kryteriów merytorycznych, zgodnie z §11 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia studiów (Dz.U. z 2016 r., poz. 1596), nauczyciel akademicki może być zaliczony do minimum kadrowego określonego kierunku studiów o profilu ogólnoakademickim, jeżeli:

1. Posiada dorobek naukowy lub artystyczny,
2. Dorobek naukowy lub artystyczny spełnia łącznie wszystkie trzy kryteria, tj:

2.1. odnosi się do obszaru wiedzy odpowiadającemu obszarowi kształcenia, wskazanemu dla tego kierunku studiów,

2.2. odnosi się co najmniej do jednej z dyscyplin naukowych lub artystycznych, do których odnoszą się efekty kształcenia określone dla tego kierunku,

2.3. zapewnia realizację programu studiów.

W przypadku pkt. 2.1. i 2.2. zarówno wskazanie obszaru jak i odniesienie efektów do dziedzin i dyscyplin naukowych powinno nastąpić w drodze uchwały Senatu przyjętej na podstawie § 7 ust. 1 pkt. 1 lit. c) Rozporządzenia.

Odnosząc się do pkt. 2.3., kryterium to jest najbardziej nieostre, przez co może budzić wiele kontrowersji. Można jednak przyjąć w tym zakresie, że kluczowa jest chociażby częściowa zbieżność dorobku z wybranym przedmiotem lub modułem kształcenia (jeśli dorobek skupia się na bardzo wąskim i wyspecjalizowanym obszarze wiedzy, który ze względu na specyfikę w ogóle nie został ujęty w programie studiów, to zaliczenie takiej osoby do minimum kadrowego może zostać podważone).

Kryteria merytoryczne minimum na profilu praktycznym

Wobec odmiennego charakteru i celu prowadzenia studiów o profilu praktycznym, w ich przypadku dość istotnie zróżnicowano kryteria kwalifikacji nauczycieli do minimum kadrowego (zarówno kryteria formalno-prawne jak i merytoryczne). Mając na względzie wymogi stawiane przez § 11 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia, nauczyciel akademicki może być zaliczony do minimum kadrowego określonego kierunku studiów o profilu praktycznym, jeżeli spełnia co najmniej jedno z kryteriów:

• spełnia wymogi merytoryczne stawiane minimum dla profilu ogólnoakademickiego (odpowiedni dorobek naukowy), lub
• posiada doświadczenie zawodowe zdobyte poza uczelnią, związane z umiejętnościami wskazanymi w opisie efektów kształcenia dla tego kierunku.

W przypadku pierwszego kryterium, stosuje się dokładnie te same kryteria merytoryczne jak w przypadku profilu ogólnoakademickiego, zatem nie powinno ono stanowić większych problemów.

Odnosząc się jednak do drugiego z kryteriów, pojawia się o wiele więcej wątpliwości interpretacyjnych, co potwierdzają także częste pytania zadawane podczas szkoleń i spotkań. Rozporządzenie po raz kolejny bowiem posługuje się nieostrym pojęciem „doświadczenia zawodowego”, które ciężko właściwie zdefiniować na potrzeby formalnej weryfikacji. Ustawodawca przyjął tutaj, że każda uczelnia/jednostka w ramach własnej autonomii oraz dbałości o jakość kształcenia może to pojęcie zdefiniować na swój sposób i ująć to w ramach prowadzonej polityki kadrowej. Na marginesie warto tutaj także dodać, że ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym w art. 9a posługuje się dodatkowym, choć równie nieostrym, określeniem „znacznego doświadczenia zawodowego”.

Przystępując do zdefiniowania pojęcia „doświadczenia” lub „znacznego doświadczenia” nie warto iść po linii najmniejszego oporu. Budując długofalowo wysoki poziom jakości kształcenia warto przyjąć trzy podstawowe zasady:

• doświadczenie zawodowe nauczyciela powinno uwzględniać przede wszystkim doświadczenie rzeczywiste i zdobyte poza uczelnią (pozadydaktyczne),
• doświadczenie zawodowe powinno być aktualne – 20 letnia przerwa w pracy pozauczelnianej rzadko kiedy pozytywnie wpływa na umiejętności praktycznego wykorzystywania umiejętności zawodowych,
• w przypadku kształcenia o charakterze praktycznym, im większe doświadczenie zawodowe prowadzącego tym lepiej – 3 lata to dość przyzwoity minimalny staż.

Kolejno, kluczowe dla zweryfikowania merytorycznej adekwatności nauczyciela akademickiego do minimum danego kierunku jest porównanie jego doświadczenia zawodowego z kierunkowymi efektami kształcenia w zakresie umiejętności. Nie następuje to w sformalizowanej formie, jednakże dobrze aby polityka kadrowa, w tym zasady powierzeń dydaktycznych, uwzględniała etap rzeczywistego sprawdzenia czy doświadczenie danego nauczyciela pokrywa się z tym, czego ma nauczać na zajęciach.

W cyklu m.in.:

1. Reguły ogólne
2. Hierarchia etatów i limity minimów kadrowych
3. Kryteria merytoryczne doboru minimum kadrowego
4. Szczegółowe zasady dotyczące minimum na profilu praktycznym (przed i po 30 września 2018 r.)
5. Szczegółowe zasady dotyczące minimum na profilu ogólnoakademickim
6. Szczególne przypadki minimów kadrowych (studia filologiczne, artystyczne, medyczne)
7. Szczególne przypadki minimów kadrowych (studia międzyobszarowe i interdyscyplinarne, podwójny profil kształcenia