Artykuł będzie zawierać analizę najczęściej występujących naruszeń popełnianych przez szkoły wyższe w zakresie przetwarzania danych osobowych. Dotychczasowa praktyka przetwarzania danych osobowych przez szkoły wyższe wykazała, że wśród najczęstszych naruszeń dochodzi przy procesie rekrutacji, w przypadku publikowania przez wykładowców wyników egzaminów, kolokwiów z podaniem imion i nazwisk studentów. Ponadto szkoły wyższe działają niezgodnie z prawem w zakresie przesyłania informacji handlowej do byłych kandydatów na studia, prowadzą monitoring karier absolwentów bez uzyskania uprzedniej zgody, rozpowszechniają zdjęcia i nagrania swoich studentów, absolwentów z naruszeniem przepisów prawa.

Rekrutacja na studia

Zestawienie danych kandydatów na studia publikowane na listach bez ich zgody należy uznać za zgodne z prawem. Ujawnienie danych osobowych na listach wyników egzaminów wstępnych na uczelnie wyższe znajduje podstawę prawną w art. 6 ust. 1 pkt c Rozporządzenia 2016/679[1] w związku z art. 72 ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce[2]. Zgodnie z treścią art. 72 ust. 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wyniki postępowania w sprawie przyjęcia na studia są jawne. Dlatego też obowiązkiem szkoły wyższej jest zapewnienie jawności tego procesu, gdyż służy to przejrzystości (transparentności) postępowania rekrutacyjnego na studia. Należy mieć na uwadze  w tym zakresie także przepisy określające sposób dokumentowania studiów, które ustali uczelnia. Może tam się znaleźć zakres danych osobowych wymaganych od kandydata na studia.

Publikowanie wyników egzaminów

Często stosowaną  praktyką jest wywieszanie lub publikowanie na stronie internetowej wykładowcy, w sposób ogólnie dostępny, wyników egzaminu/kolokwium wraz z imionami i nazwiskami studentów. Należy podkreślić, że sprawy dotyczące danych studentów należy rozpatrywać opierając się na przepisach prawa o szkolnictwie wyższym  i wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych, a także wewnętrznych aktów obowiązujących w danej uczelni, np. regulaminu studiów. Jak wyżej zaznaczono jawne są jedynie wyniki postępowania rekrutacyjnego. Natomiast brak jest w ustawie upoważnienia wprost dla wykładowców do upubliczniania innych informacji. Publiczne podanie wyników egzaminów wraz ze wskazaniem nazwisk studentów na stronie internetowej lub wywieszenie w gablocie, przekazanie pliku z takimi danymi staroście roku, byłoby możliwe pod warunkiem uzyskania przez wykładowcę wyraźniej zgody (art. 6 ust. 1 pkt a Rozporządzenia 2016/679) zainteresowanych, np. na karcie egzaminacyjnej z pytaniami zamieści klauzulę zgody. Należy pamiętać, ze wykładowca w takim przypadku powinien potrafić wykazać, że takie zgody od studentów uzyskał i zgoda powinna spełniać warunki ujęte w art. 7 Rozporządzenia 2016/679. Przede wszystkim zapytanie o zgodę musi zostać przedstawione w sposób pozwalający wyraźnie odróżnić je od pozostałych kwestii, w zrozumiałej i łatwo dostępnej formie, jasnym i prostym językiem.
Jednym z narzędzi, z których warto skorzystać to pseudonimizacja, która oznacza przetworzenie danych osobowych w taki sposób, by nie można ich było już przypisać konkretnej osobie, której dane dotyczą, bez użycia dodatkowych informacji, pod warunkiem że takie dodatkowe informacje są przechowywane osobno i są objęte środkami technicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi ich przypisanie zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. W przypadku szkoły wyższej można skorzystać z numeru albumu albo numeru PESEL studenta. Pseudonimizacja danych osobowych może ograniczyć ryzyko dla osób, których dane dotyczą, oraz pomóc administratorom i podmiotom przetwarzającym wywiązać się z obowiązku ochrony danych (motyw 28 Rozporządzenia 2016/679).

Wykorzystanie danych osobowych w celach marketingowych

Przede wszystkim należy podkreślić, że kwestie przesyłania informacji handlowej bądź w ramach marketingu bezpośredniego regulowane są przepisami ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną[3] oraz prawa telekomunikacyjnego[4].
Na gruncie art. 10 ustawy o świadczeniu usług droga elektroniczną zakazane jest przesyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej. Informację handlową uważa się za zamówioną, jeżeli odbiorca wyraził zgodę na otrzymywanie takiej informacji, w szczególności udostępnił w tym celu identyfikujący go adres elektroniczny.
Zgodnie z art. 172 ust. 1 używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych  dla celów marketingu bezpośredniego jest dozwolone jedynie gdy abonent lub użytkownik końcowy uprzednio wyrazi na to zgodę. Telekomunikacyjne urządzenie końcowe to takie, które jest przeznaczone do podłączenia bezpośrednio lub pośrednio do zakończeń sieci. Jest to dowolny produkt, umożliwiający przesyłanie informacji lub jego znaczący element, które mogą być bezpośrednio lub pośrednio podłączone za pomocą jakichkolwiek środków do interfejsu publicznych sieci telekomunikacyjnych. Interfejsem jest punkt końcowy sieci o określonej charakterystyce technicznej, czyli fizyczna część sieci za pomocą której użytkownik uzyskuje dostęp do sieci. Urządzenie końcowe służy przede wszystkim do nadawania i odbioru informacji. Urządzenia końcowe mogą poza nadawaniem i odbiorem także przetwarzać informacje. Nie ma ograniczeń co do rodzaju informacji, które mogą być nadawane, odbierane i przetwarzane za pomocą urządzeń końcowych (znaki, sygnały, pismo, obrazy, dźwięki). Telekomunikacyjne urządzenie końcowe powinno być bezpośrednio lub pośrednio podłączone do sieci. Podłączenie bezpośrednie ma miejsce wówczas, gdy pomiędzy zakończeniem sieci a urządzeniem końcowym nie ma innych urządzeń telekomunikacyjnych. Może jednak występować przewód (kabel) oraz osprzęt telekomunikacyjny służący do podłączenia urządzenia. W przypadku podłączenia pośredniego pomiędzy urządzeniem końcowym a zakończeniem sieci znajduje się inne urządzenie końcowe, pośredniczące w przekazywaniu sygnałów (np. centrala abonencka, modem). Typowymi urządzeniami końcowymi są: telefony analogowe, telefony cyfrowe ISDN, telefaksy, analogowe i cyfrowe telefony komórkowe, odbiorniki telewizyjne. Postęp techniczny powoduje, że jedno urządzenie może pełnić coraz więcej funkcji w nadawaniu i odbiorze informacji dzięki dodawaniu kolejnych modułów. Typowymi urządzeniami końcowymi pośredniczącymi w procesie przekazu są modemy, routery końcowe i dekodery[5].
W przypadku danych osobowych kandydatów na studia, którzy albo nie uzyskali pozytywnego wyniku ubiegając się na konkretny kierunek, albo wycofali się z ubiegania o miejsce na uczelni bądź z tego miejsca zrezygnowali, nie posiadają oni statusu studenta danej uczelni wyższej. Dlatego też przesyłanie do nich oferty handlowej lub marketing bezpośredni własnych produktów i usług, na warunkach wskazanych w wyżej wymienionych przepisach,  wymaga uzyskania wyraźnej zgody, a jej wszystkie aspekty muszą być jasne dla podpisującego w momencie jej wyrażania. Każda osoba powinna bowiem świadomie i dobrowolnie wyrazić wolę przetwarzania swoich danych osobowych, aby można było uznać, że przetwarzanie danych osobowych na podstawie takiej zgody jest legalne (wyrok NSA z dnia 4 kwietnia 2003 r., II SA 2135/2002).
Inaczej ta kwestia wygląda w przypadku przetwarzania danych osobowych studentów uczelni wyższej. Analiza preambuły Rozporządzenia 2016/679 wskazuje na podstawę prawną przetwarzania – prawnie uzasadnione interesy administratora. Taki prawnie uzasadniony interes może istnieć na przykład w przypadkach, gdy zachodzi istotny i odpowiedni rodzaj powiązania między osobą, której dane dotyczą, a administratorem, na przykład gdy osoba, której dane dotyczą, jest klientem administratora lub działa na jego rzecz. Za działanie wykonywane w prawnie uzasadnionym interesie można uznać przetwarzanie danych osobowych do celów marketingu bezpośredniego (motyw 47 Rozporządzenia 2016/679). W świetle art. 6 ust. 1 pkt f przetwarzanie jest zgodne z prawem, jeżeli jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, o ile nadrzędne wobec tych interesów nie pozostają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą. Należy przyjąć stanowisko, że motyw 47 Rozporządzenia 2016/679 powinien być stosowany przez sądy i organy krajowe oraz uczestników obrotu gospodarczego jako wskazówka interpretacyjna, która określa przykład przetwarzania danych w prawnie uzasadnionym interesie administratora. Przetwarzanie danych do celów marketingowych powinno być rozpatrywane w kategoriach prawnie usprawiedliwionego interesu administratora[6]. Należy pamiętać natomiast o konieczności poinformowania osoby fizycznej o przysługujących jej prawach do usunięcia danych oraz wyrażenia sprzeciwu.
Zdecydowana większość uczelni wyższych korzysta dziś z wewnętrznych systemów obsługi studentów. Komunikacja za pośrednictwem tego typu systemów informatycznych zapobiega nieprawidłowościom, jest doskonałym miejscem do informowania o usługach i produktach danej szkoły wyższej (np. nowych szkoleniach, warsztatach, stażach finansowanych ze środków unijnych, itp.) skierowanych do jej studentów.

Biura karier

Na gruncie art. 49 ust. 4 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce w uczelni może działać akademickie biuro karier. Zgodnie z art. art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy[7] pod tym pojęciem  należy rozumieć jednostkę działającą na rzecz aktywizacji zawodowej studentów i absolwentów szkoły wyższej, prowadzoną przez szkołę wyższą lub organizację studencką, do której zadań należy w szczególności: a) dostarczanie studentom i absolwentom szkoły wyższej informacji o rynku pracy i możliwościach podnoszenia kwalifikacji zawodowych, b) zbieranie, klasyfikowanie i udostępnianie ofert pracy, staży i praktyk zawodowych, c) prowadzenie bazy danych studentów i absolwentów uczelni zainteresowanych znalezieniem pracy, d) pomoc pracodawcom w pozyskiwaniu odpowiednich kandydatów na wolne miejsca pracy oraz staże zawodowe, e) pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Natomiast monitoring karier absolwentów reguluje art. 352 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce szczegółowo określając zakres danych osobowych oraz źródła ich pozyskiwania przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Przepisy także precyzyjnie określają jakie dane osobowe uczelnia przetwarza w celu prowadzenia własnego monitoringu karier zawodowych absolwentów. Na gruncie art. 352 ust. 14 uczelnia może prowadzić taki monitoring swoich absolwentów w celu dostosowania programu studiów do potrzeb rynku pracy. Uczelnia w takim przypadku ma prawo przetwarzać dane osobowe absolwentów obejmujące: imiona i nazwisko; adres do korespondencji; adres poczty elektronicznej. Uczelnia przetwarza te dane przez okres nie dłuższy niż 10 lat od dnia ukończenia studiów przez absolwenta. Pozyskiwanie innych informacji, poza wyżej określonymi na gruncie przepisów prawa, powinno odbywać się po uzyskaniu zgody absolwenta.

Rozpowszechnianie wizerunku

Pojęcie wizerunku łączone jest z dostrzegalnymi, fizycznymi cechami człowieka, składającymi się na jego wygląd i pozwalającymi na identyfikację osoby wśród ludzi[8]. Wizerunek jest wytworem niematerialnym, który za pomocą środków plastycznych przedstawia rozpoznawalną podobiznę danej osoby (Wyrok SN z dnia 15.10.2009 r., sygn. akt I CSK 72/09, SIP Legalis)[9].  Podkreśla się, że możliwość identyfikacji powinna mieć wymiar uniwersalny, a nie ograniczać się do rodziny, kręgu znajomych czy współpracowników. Sąd Najwyższy, przy realizacji prawa do rozpowszechniania wizerunku wymaga bardziej uniwersalnej rozpoznawalności, nieograniczającej się do kręgu osób najbliższych (por. wyrok SN z dnia 27.2.2003 r. IV CKN 1819/00, OSP 2004, Nr 6, poz. 75 wyrok SN z dnia 20.05.2005 r., II CK 330/03, SIP Legalis). Zgodnie z tym założeniem ochrona wizerunku wymaga, aby podobieństwo było dostrzegalne nie tylko dla uprawnionego, ale również dla osób trzecich. Stąd też, osoba uprawniona do wizerunku musi wykazać, że rozpowszechniany jest rzeczywiście jej wizerunek i że jest ona w nim rozpoznawalna. Wynika to z funkcji identyfikacyjnej i informacyjnej, jaką pełni wizerunek, i ze względu, na które jest on chroniony[10].
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych[11] reguluje gwarancje ochrony wizerunku. Zasadą jest, że na rozpowszechnianie wizerunku wymagane jest zezwolenie osoby na nim przedstawionej. Oznacza to, że zgoda może być udzielona ustnie, na piśmie, w sposób wyraźny albo dorozumiany[12]. Takie rozpowszechnienie będzie obejmować m.in. publiczne umieszczenie zdjęcia studentów na ogólnie dostępnej stronie internetowej uniwersytetu, zdjęcie pracownika udostępniane w stopce maila służbowego, zdjęcia studentów udostępniane w folderach reklamowych uczelni[13]. Chodzi tu o sytuację, w której stworzona zostaje możliwość zapoznania się z wizerunkiem bliżej nieokreślonemu kręgowi osób. Należy pamiętać jednak, ze ciężar wykazania istnienia zgody na umieszczenie zdjęć przedstawiających osobę fizyczną w miejscu publicznym obciąża osobę rozpowszechniającą zdjęcie (Wyrok SN z 20.5.2004 r., II CK 330/03; Wyrok SA w Katowicach I ACa 740/11, SIP Legalis). Podkreślić także należy, że zgoda na rozpowszechnianie wizerunku powinna być udzielona zanim osoba zainteresowana rozpowszechnianiem wizerunku podejmie działania zmierzające do jego upublicznienia. Ponadto uprawniony udzielając zgody powinien wskazać precyzyjnie zakres działań, jakie może podjąć osoba uzyskująca zgodę. Osoba wyrażająca zgodę powinna być świadoma sposobu prezentacji jej wizerunku, miejsca publikacji, czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami czy też z określonym tekstem, reklamowego wykorzystania wizerunku[14]. Zgodę można w każdym czasie odwołać.
Obowiązek uzyskania zgody na rozpowszechnianie wizerunku osoby fizycznej doznaje wyłączenia w trzech przypadkach. Po pierwsze, gdy osoba, której wizerunek rozpowszechniono otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie[15]. Po drugie zezwolono na rozpowszechnianie wizerunków osób powszechnie znanych pod warunkiem, że wizerunek został wykonany w związku z pełnieniem przez nie funkcji publicznych i rozpowszechnienie następuje w celu relacjonowania wykonywania przez osobę portretowaną funkcji zawodowych, społecznych i politycznych, co eliminuje utrwalanie wizerunku w sytuacji prywatnej[16].
W końcu obowiązek uzyskania zgody został wyłączony w stosunku do osób przedstawianych np. na fotografii lub w filmie jako szczegół przedstawianej całości, takiej jak zgromadzenie[17], krajobraz[18], publiczna impreza[19]. Biorąc pod uwagę orzecznictwo sądów administracyjnych, aby zastosować przytoczone wyłączenie, „rozstrzygające znaczenie ma ustalenie w strukturze przedstawienia relacji między wizerunkiem osoby a pozostałymi elementami jego treści. Jeśli wizerunek osoby stanowi wyłącznie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawienia, czyli, że w razie jego usunięcia nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia, to rozpowszechnianie nie wymaga zezwolenia” (Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 30.01.2014 r., I ACa 1452/13, SIP Legalis; Wyrok SA w Warszawie z dnia 28.02.2017, I ACa 2383/15, SIP Lex). Przykładem tego rodzaju wizerunku jest fotografia grupowa absolwentów danego rocznika podczas uroczystości ABSOLUTORIUM. Zgodnie z wyrokiem NSA zamieszczenie takiego zdjęcia bez oznaczania osób na nim występujących nie stanowiłoby danych osobowych, gdyż bez wątpienia ustalenie tożsamości takich osób wymagałoby nadmiernych kosztów, czasu lub działań (Wyrok NSA z dnia 18.11.2009 r., sygn. akt I OSK 667/09, SIP Lex). Warto podkreślić również, że osoba decydująca się na udział w publicznym zgromadzeniu nie tyle wyraża w sposób dorozumiany zgodę na upublicznienie jej wizerunku jako szczegółu całości, ale godzi się na to, że wizerunek taki może zostać rozpowszechniony w ramach publikacji całości bez jej zgody, dorozumianej czy nie – to nie ma w tym przypadku znaczenia, ponieważ zgoda taka nie jest wymagana na podstawie regulacji ustawowej (Wyrok SA w Łodzi z dnia 6.1.2014, I ACa 429/14, SIP Legalis). Organizator zgromadzenia bądź imprezy masowej ma również możliwość, przy okazji publikacji ogłoszenia o wydarzeniu, poinformowania potencjalnych uczestników w sposób przez niego przyjęty (informacja na stronie internetowej, fanpag’u, plakacie, ogłoszenie ze sceny do zgromadzonej publiczności) o zamiarze wykonywania fotografii podczas wydarzenia i publikowania ich w celach relacyjnych.
Ochrona wizerunku znajduje swoje gwarancje także na gruncie art. 23 Kodeksu cywilnego, wymienionego jako odrębne dobro osobiste. Naruszenie prawa do wizerunku może wiązać się z uderzeniem w inne dobra osobiste, takie jak godność (cześć) i prywatność. Przepisy prawa autorskiego nie ograniczają możliwości skorzystania z przepisów kodeksu cywilnego w przypadku, gdy osoba, której wizerunek rozpowszechniono uzna, ze naruszono jej dobra osobiste w postaci, np. jej godności poprzez umieszczenie zdjęcia z imprezy masowej o zabarwieniu ośmieszającym. Należy także pamiętać, że wizerunek to dane osobowe i jako takie podlega ochronie m.in. na gruncie przepisów o ochronie danych osobowych. Pozwala, w niektórych przypadkach, na zidentyfikowanie osoby, określenie jej tożsamości bezpośrednio (a niekiedy pośrednio wraz z innymi informacjami). Dlatego też podmiot rozpowszechniający wizerunek, będąc jednocześnie administratorem danych powinien brać pod uwagę przepisy rozporządzenia 2016/679 przede wszystkim w zakresie spełnienia obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 13 w/w aktu prawnego. Informacje, o których mowa możemy zawrzeć m.in. w formularzu zawierającym klauzulę zgody. W przypadku natomiast zgromadzeń i imprez masowych warto na przykład w ogłoszeniu o planowanym wydarzeniu, zawrzeć stosowne odesłanie do strony internetowej, na której umieściliśmy klauzulę informacyjną, tak aby umożliwić osobom zainteresowanym uzyskanie niezbędnych informacji w zakresie przetwarzania danych osobowych.

Małgorzata Ganczar
doktor nauk prawnych, pracownik naukowy, ekspert Instytutu Rozwoju Szkolnictwa Wyższego

Przeczytaj również I część artykułu: OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH WYZWANIEM DLA SZKÓŁ WYŻSZYCH (CZĘŚĆ I)


Przypisy:
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE,  Dz. Urz UE L 119/1.
[2] Dz. U. 2018, poz. 1668.
[3] Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1219.
[4] Ustawa z dnia z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1907.
[5] Zob. S. Piątek, Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, 2013, SIP Legalis.
[6] Katarzyna Reszczyk-Król, Prawne granice przetwarzania danych osobowych do celów marketingu bezpośredniego bez zgody podmiotu danych – perspektywa prawa polskiego i niemieckiego w świetle Ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, MOP 2017, Nr 19, s. 1029.
[7] Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1265 ze zm.
[8] Zob. szerzej M. Ganczar, Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku, ABI EXPERT, nr 3(8), lipiec-wrzesień 2018, s. 62-64.
[9] Zob. J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2011, s. 519; T. Grzeszak [w:] Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego. Tom 13, 2017, s. 781 i podana tam literatura.
[10] Teresa Grzeszak [w:] Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego. Tom 13, 2017, s. 776 i n.
[11] Dz. U. tj. 2018, poz. 1191.
[12] Piotr Ślęzak, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2017, SIP Legalis.
[13] Damian Flisak (red.), Zbigniew Okoń, Komentarz do art.6 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, 2015, SIP Lex.
[14] Piotr Ślęzak, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2017, SIP Legalis.
[15] Tamże.
[16] Szerzej patrz: J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2016, SIP Lex; Piotr Ślęzak, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2017, SIP Legalis. Zobacz także Wyrok SA w Warszawie z dnia
20.12.2006 r., VI ACa 567/06, SIP Lex.
[17] Zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych (art. 3 ust. 1 ustawy z 24.7.2015 r. – Prawo o zgromadzeniach, tj.Dz.U. 2018 poz. 408).
[18] Postrzegana przez ludzi przestrzeń, zawierającą elementy przyrodnicze lub wytwory cywilizacji, ukształtowaną w wyniku działania czynników naturalnych lub działalności człowieka (np. art. 2 pkt 16e ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu oraz zagospodarowaniu przestrzennym, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1073).
[19] Należy rozumieć jako imprezę masową w rozumieniu ustawy z 20.3.2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (t.j. Dz.U. z 2017 poz. 1160 ze zm.) – są to imprezy artystyczno-rozywkowe i sportowe – a także imprezy masowe, do których przepisów ustawy tej nie stosuje się (np. imprezy organizowane w kinach, teatrach, bibliotekach, domach kultury, szkołach, placówkach oświatowych, zawody sportowe dla dzieci, imprez dla pracowników).