Jak zawierać umowy z zakresu praw autorskich w uczelniach?

W świecie akademickim zawieranie prawidłowych umów jest kluczowe dla zapewnienia jasności i skuteczności stosunków między uczelniami a twórcami. W niniejszym artykule wyjaśniamy, dlaczego takie umowy są niezbędne i jakie dobre praktyki warto przyjąć z perspektywy zarówno uczelni, jak i naukowców.

Dlaczego umowy z zakresu praw autorskich  na uczelniach są takie ważne?

Jasne określenie praw i obowiązków

Pierwszym powodem, dla którego prawidłowe umowy są kluczowe jest konieczność jasnego określenia praw i obowiązków stron. Sprecyzowane oczekiwania dotyczące wzajemnych świadczeń spisane na papierze zapewniają klarowność i eliminują potencjalne nieporozumienia.

Dowodzenie i spisane ustalenia

Drugi aspekt to możliwość dowodzenia i odwoływania się do spisanych ustaleń. Prawidłowe umowy stanowią podstawę, na której można opierać się w przypadku sporów lub niejasności.

Zapobieganie konfliktom i exit-plan

Trzeci cel to unikanie konfliktów i przewidywanie możliwości wyjścia, czyli tzw. „exit-plan.” Idealne umowy pozwalają stronom na rozwiązanie stosunku prawnego w sposób polubowny, co może przyczynić się do uniknięcia kosztownych sporów.

Przeniesienie praw i udzielenie licencji

Czwarty, i być może najważniejszy aspekt to umożliwienie skutecznego przeniesienia praw i udzielenia licencji. To szczególnie ważny aspekt z punktu widzenia nie tylko uczelni, ale także naukowców (twórców), w których interesie jest posiadanie licencji do swoich utworów mimo przeniesienia praw do nich na uczelnię. Jest to prawo do tego, aby twórca po sprzedaży praw do swoich utworów miał tzw. licencję zwrotną od uczelni czy od podmiotu, na który te prawa zostały przekazane dla celów dydaktycznych, naukowych albo do umieszczania pracy w swoim portfolio.

Dobre praktyki przeniesienia praw autorskich z dwóch perspektyw

Z perspektywy uczelni należy sprawdzić m.in. czy w ramach umowy powstaną dobra niematerialne lub utwory chronione autorskim prawem. Powinniśmy także zweryfikować, czy umowa przewiduje nabycie, czy zbycie praw oraz w jakim zakresie chcemy nabyć lub zbyć te prawa. Należy pamiętać, że przepisy prawa wymagają co do zasady szczegółowego opisania zakresu nabycia, czyli należy pamiętać o tzw. polach eksploatacji, triadzie praw i tzw. łańcuszku praw i osobach, którym dalej będziemy te prawa dystrybuować.

Z kolei z perspektywy naukowca, pracownika zleceniobiorcy czy naukowca i twórcy, te aspekty i dobre praktyki będą się różnić. Wyjątkiem jest punkt dotyczący zapisu, czy w ramach umowy powstaną dobra niematerialne (np. utwory chronione prawem autorskim) i podjęcie decyzji czy druga strona umowy potrzebuje nabyć prawa czy wystarczy jej licencja. Warto się również zastanowić czy twórca nadal będzie korzystał z tego co stworzył, a jeżeli tak to w jakim zakresie. Twórca, który będzie zbywał prawa powinien również pamiętać o swoich prawach osobistych tj. może wymagać on, by w kontekście danego utworu pojawiło się jego imię i nazwisko czy afiliacja uczelni opisana w sformułowany przez twórcę sposób.

Licencja zwrotna – korzyść dla twórcy

Jak wcześniej sygnalizowano – jako ciekawe rozwiązanie prawne, z punktu widzenia twórcy, można wymienić prawo do licencji zwrotnej. To uprawnienie pozwala twórcy uzyskać prawa do swoich utworów po ich sprzedaży, co może być istotne dla artystów, zwłaszcza w kontekście ich portfolio.

Prawidłowe umowy w dziedzinie praw autorskich na uczelniach mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia jasności i skuteczności stosunków między uczelnią a twórcami. Zarówno uczelnie, jak i naukowcy powinni dbać o dokładne i precyzyjne formułowanie umów, aby uniknąć konfliktów i zapewnić prawidłowe przeniesienie praw oraz udzielenie licencji. Działając w oparciu o dobre praktyki, można osiągnąć porozumienie naukowców i uczelni w zakresie praw autorskich.

Autor: adw. Patryk Dykas

Jeżeli zauważają Państwo potrzebę pogłębienia swojej wiedzy na temat praw autorskich i lepszego zrozumienia zawiłości prawnych, by unikać kosztownych błędów, wybierając optymalną formę transferu i stosując przy tym odpowiednie postanowienia umowy, to zachęcamy do zapoznania się z ofertą szkolenia online autorstwa adw. Patryka Dykasa na stronie Akademii IRSW.

Z myślą o pracownikach, którzy chcą rozwinąć swoje umiejętności i ograniczyć ryzyko związane z działalnością jednostki do minimum, przygotowaliśmy szkolenie online dot. praktycznych aspektów prawa własności intelektualnej w uczelniach.

To ponad 5 godzin dydaktycznych kompleksowej wiedzy z zakresu prawa własności intelektualnej opartej na najlepszych praktykach ze środowiska akademickiego, roczny dostęp do wszystkich nagrań i lekcji w ramach szkolenia, certyfikat potwierdzający udział wystawiany przez Instytut Rozwoju Szkolnictwa Wyższego, a także bieżąca aktualizacja materiałów i sesja pytań i odpowiedzi z autorem adw. Patrykiem Dykasem.