Trendy w strukturze i liczebności prowadzonych kierunków studiów i studiowań [ANALIZA]

Liczba kierunków a typy uczelni i dziedziny kształcenia

Liczba kierunków w uczelniach publicznych w Polsce systematycznie wzrasta, natomiast w uczelniach niepublicznych zauważyć można niewielką fluktuację w tym zakresie – od 2013 roku ich liczba się zmniejszała, a od 2017 roku ponownie wzrosła. Największy przyrost liczby kierunków obserwuje się przede wszystkim w uniwersytetach, uczelniach pedagogicznych, przyrodniczych i medycznych. Ciekawym trendem jest sukcesywny wzrost liczby kierunków w uczelniach zawodowych przy jednoczesnym spadku liczby uczelni zawodowych. Niewielkie spadki liczby kierunków obserwuje się w uczelniach technicznych i artystycznych (Wykres 2).

Wykres 2.

Custom Gallery: obrazów nie znaleziono

Analizując liczbę kierunków prowadzonych w poszczególnych dziedzinach (Wykres 3) można zauważyć, iż zdecydowanie najwięcej jest ich w dziedzinie nauk społecznych, gdzie obserwuje się również największy, bo aż o 711, przyrost kierunków na przestrzeni lat 2012 – 2019. Wzrost liczby kierunków zauważyć można również w dziedzinie nauk medycznych i o zdrowiu. Z kolei najmniej kierunków prowadzonych jest w dziedzinie nauk rolniczych, a znaczący spadek liczby kierunków odnotowano w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych oraz nauk ścisłych i przyrodniczych[1].

Wykres 3.

WYKRESY2

Trendy w kontynuowaniu studiów i zmienności liczby studiowań

Wraz z upowszechnieniem się modelu studiów dwustopniowych można zaobserwować, iż naukę na studiach II stopnia bezpośrednio po uzyskaniu tytułu zawodowego licencjata lub inżyniera, rozpoczynała przeważająca liczba absolwentów (64 – 66%). Zdecydowana większość z nich podejmuje naukę w tej samej uczelni (75 –76%). Najczęstszym powodem niewielkiego zainteresowania absolwentów zmianą kierunku studiów lub uczelni po ukończeniu studiów I stopnia jest dostosowywanie przez uczelnię programów studiów II stopnia do potrzeb absolwentów studiów I stopnia, zamierzających kontynuować kształcenie na tym samym kierunku, stwarzając jednocześnie w różnym stopniu bariery dla absolwentów innych kierunków i uczelni. Warto podkreślić, że regulacje stanowiące, że uprawnieni do podjęcia studiów II stopnia są jedynie absolwenci studiów I stopnia na tym samym lub zbliżonym kierunku, były rozbieżne z rozumieniem systemu studiów wielostopniowych przyjętym w Procesie Bolońskim.

Analiza trendów w polskim szkolnictwie wyższym pokazuje, iż systematycznie spada liczba studiowań, zarówno na studiach I jak i II stopnia. Liczba studiowań na jednolitych studiach magisterskich charakteryzuje się pewną zmiennością w czasie, jednak od 2016 roku zauważyć można ich stały wzrost (Wykres 4). Jednocześnie należy pamiętać, iż student może studiować na więcej niż jednym kierunku, co powoduje, że prezentowana liczba studiowań jest wyższa niż faktyczna liczba studentów.

Wykres 4.

WYKRESY3

Liczba studiowań na uczelniach publicznych w Polsce systematycznie spada, natomiast w uczelniach niepublicznych zauważyć można pewną zmienność w czasie – od 2012 roku liczba studiowań zmniejszała się, a od 2016 roku ponownie wzrosła. Największy spadek studiowań obserwuje się przede wszystkim w uniwersytetach i uczelniach technicznych, a także w uczelniach pedagogicznych i zawodowych, natomiast wzrost liczby studiowań odnotowano w uczelniach medycznych (Wykres 5).

Wykres 5.

WYKRESY4

Warto również spojrzeć na porównanie trendów w liczbie prowadzonych kierunków studiów z liczbą studiowań w uczelniach akademickich i uczelniach zawodowych (Wykres 6) – o ile w uczelniach akademickich, na przestrzeni lat 2012 – 2019, liczba kierunków wzrastała wraz ze spadkiem liczby studiowań, to w uczelniach zawodowych od 2014 roku obserwuje się „zsynchronizowanie” trendów w liczbie prowadzonych kierunków z liczbą studiowań.

Wykres 6.

Custom Gallery: obrazów nie znaleziono

Podsumowanie

Analiza trendów w strukturze i liczebności prowadzonych kierunków studiów w latach 2012 – 2019 wykazała systematyczny wzrost liczby kierunków, szczególnie w uczelniach publicznych. Najwyższy ich przyrost zauważa się w uniwersytetach, uczelniach pedagogicznych, przyrodniczych i medycznych, natomiast najniższy w uczelniach technicznych i artystycznych. Dziedzinami, w których utworzono najwięcej kierunków, są nauki społeczne oraz nauki medyczne i o zdrowiu. Z kolei najmniej kierunków prowadzonych jest w dziedzinie nauk rolniczych, nauk inżynieryjno-technicznych oraz nauk ścisłych i przyrodniczych. Na studiach I stopnia obserwuje się powolny, jednak stały wzrost liczby kierunków, natomiast na studiach II stopnia wzrost ten jest bardziej dynamiczny.

Analiza trendów w liczebności studiowań na przestrzeni lat 2012 – 2019 wykazała ich systematyczny spadek, zarówno na studiach I jak i II stopnia, w szczególności na uczelniach publicznych. Największy spadek liczby studiowań zauważa się w uniwersytetach i uczelniach technicznych, a także w uczelniach pedagogicznych i zawodowych, natomiast wzrost liczby studiowań odnotowano w uczelniach medycznych.

Warto również wspomnieć, iż w uczelniach akademickich liczba kierunków wzrasta wraz ze spadkiem liczby studiowań, natomiast w uczelniach zawodowych od 2014 roku obserwuje się „zsynchronizowanie” trendów w liczbie prowadzonych kierunków z liczbą studiowań.

[1] Przyjęto klasyfikację zgodną z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych.

Opracowanie:

Magdalena Kalicka
Instytut Rozwoju Szkolnictwa Wyższego

Źródła:

1. Kraśniewski A. „Proces Boloński. To już 10 lat” (Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 2009)
2. RAD-ON, (dostęp pod linkiem: https://radon.nauka.gov.pl/)
3. Raport: „Szkolnictwo wyższe w Polsce w latach 2012–2018” (Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy, 2019)
4. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (dostęp pod linkiem: https://www.bip.nauka.gov.pl/proces-bolonski/)