Obowiązki uczelni wynikające z przepisów prawa ochrony środowiska

Uczelnie w rozmaity sposób korzystają ze środowiska ale na ogół nie kojarzymy tej działalności z wizerunkiem dymiących kominów, kopalnianych szybów ani zdewastowanego krajobrazu. Nie znaczy, to jednak, iż prowadzenie procesów kształcenia nie wywiera wpływu na otaczające nas środowisko.

W pomieszczeniach dydaktyczno-naukowych, stołówkach i akademikach powstają odpady oraz zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, czasem także   odpady medyczne i weterynaryjne, wszędzie: odpady niebezpieczne. Z urządzeń klimatyzacyjnych do powietrza ulatniają się substancje zubażające warstwę ozonową, służbowe samochody emitują CO² do atmosfery. Istotnym czynnikiem (wpływającym na zmiany klimatu) jest także sposób ogrzewania budynków oraz sposób ich projektowania i budowy (budynki prawie zeroemisyjne), a także kwestia oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej.

Jak wynika z art. 3 pkt. 20 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001r. Nr 62, poz. 627) z późn. zm.), jeśli uczelnia korzysta ze środowiska, czyli:

• pobiera wodę,
• posiada własną instalację grzewczą,
•  wytwarza ścieki lub odpady,
• posiada środki transportu (wystarczy 1 samochód),
•  hoduje zwierzęta,
• posiada instalacje za pośrednictwem których wprowadza emisje do środowiska (np. gazy do powietrza) itp.,

jest podmiotem korzystającym ze środowiska.

Z wykorzystywaniem zasobów środowiska, jako miejsca wprowadzania zanieczyszczeń (odpadów, emisji do powietrza itp.) oraz jako dóbr wykorzystywanych w procesie kształcenia, wiążą się obowiązki ewidencyjno-sprawozdawcze oraz konieczność pozyskiwania pozwoleń na korzystanie ze środowiska i ponoszenia stosownych opłat.

Do obowiązków ewidencyjnych możemy zaliczyć między innymi ewidencjonowanie: emisji do środowiska z instalacji; emisji z samochodów służbowych i innych urządzeń; emisji z urządzeń chłodniczych (klimatyzatory itp.).

O tym, że obowiązki te są istotne, a uczelnie powinny uregulować stan formalno-prawny w zakresie gospodarki zasobami środowiska i wywiązywać się z obowiązków ewidencyjno-sprawozdawczych, świadczy między innymi fakt, że kontrole na uczelniach realizowane są corocznie przez organy Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska, które wpisują uczelnie do rocznych planów kontroli, jako podmioty korzystające ze środowiska. Dodatkowo, wobec uczelni, np. z uwagi na hałas czy inne uciążliwości dla środowiska może być także podjęta kontrola interwencyjna.

Innymi organami uprawnionymi do badania uczelni w zakresie realizacji zobowiązań z zakresu prawa ochrony środowiska są: prezydent miasta, starosta powiatu i marszałek województwa – stosownie do ich właściwości w zakresie  udzielania pozwoleń i realizacji obowiązków ewidencyjno-sprawozdawczych oraz innych decyzji; inspektorzy Inspekcji Sanitarnej czy Inspektor ds. Substancji Chemicznych, a także policja i straż miejska.

Sankcje za braki w tym zakresie to zarówno mandaty karne, jak i administracyjne kary pieniężne, których wysokość może sięgać nawet kilkunastu tysięcy złotych, oraz dodatkowe obowiązki w zakresie realizacji zarządzeń pokontrolnych czy wstrzymania użytkowania instalacji lub urządzenia. Oznacza to, że uczelnia chcąc uniknąć negatywnych konsekwencji powinna wdrożyć stosowne procedury, w zakresie w jakim jest to wymagane obowiązującymi przepisami.

dr Anna Haładyj