Ustawa o dostępie do informacji publicznej, która weszła w życie 1 stycznia 2002 r., bardzo szeroko określiła zakres podmiotów zobowiązanych do jej stosowania. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ,,Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne w szczególności organy władzy publicznej”.
Dodatkowo ustrojodawca w treści Konstytucji R.P. w art. 61 ust. 1, równie szeroko określił zakres podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy: ,,Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa”.
NSA w wyroku z 2014 r. zwrócił uwagę na fakt, iż :
,,Pojęcia “władza publiczna” czy “podmiot wykonujący władzę publiczną” nie zostały w niej zdefiniowane, jednakże nie można ich utożsamiać z organem administracji publicznej w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego. Krąg podmiotów zobowiązanych do udzielenia informacji publicznej w świetle art. 4 ust. 1ustawy o dostępie do informacji publicznej jest bowiem szerszy i wykracza poza zakres znaczeniowy pojęcia organu administracji publicznej” (wyrok z dnia 2 października 2014 r. sygn. I OSK 428/14, źródło http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Z analizy powyższych regulacji i opinii wynika, że szkoły wyższe stanowiąc integralną część narodowego systemu edukacji i nauki, bezsprzecznie są obowiązane do stosowana ustawy o dostępie do informacji publicznej. Pojawiające się w ostatnich latach orzecznictwo sądów administracyjnych, potwierdza jedynie tą tezę. Co więcej, w pewnych wąskich obszarach, w których organy również uczelni niepublicznych stosują formułę władczą, wydając indywidualne akty administracyjne w ramach łączącego ją ze studentem stosunku administracyjnoprawnego, także stają się podmiotem zobowiązanym do stosowania ustawy.
W 2014 r. WSA w Olsztynie rozstrzygał sprawę, w której wnioskodawca zwrócił się z wnioskiem do władz uczelni niepublicznej o wydanie jednej (dowolnie wybranej) decyzji administracyjnej w przedmiocie przyjęcia na studia w 2013 r. Zdaniem WSA ,, szkoła wyższa (w tym niepubliczna), jako część systemu nauki polskiej i systemu edukacji narodowej, jest powszechnie uważana za zakład administracyjny, wykonujący zadania publiczne. Skoro stosowne organy uczelni wykonują zadania z zakresu władzy publicznej i wydają w związku z tym akty administracyjne, to są one organem administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym i ich działalność podlega ustawie o dostępie do informacji publicznej” (wyrok WSA w Olsztynie z 19 grudnia 2014 r., sygn. II SAB/Ol 8/14, źródło http://orzeczenia.nsa.gov.pl) .*
W analogicznej sytuacji, chodź odnoszącej się do systemu oświaty, NSA stwierdził w 2011 r.: ,,oświatę oraz kształcenie należy zaliczyć do zadań publicznych nawet, gdy są one wykonywane przez szkoły niepubliczne. Jest bowiem oczywiste, że forma, w jakiej ustawodawca umożliwił wykonywanie zadań oświatowych, w tym. m. in. prowadzenie szkoły przez osoby prawne lub osoby fizyczne, nie przesądza o odmiennym charakterze zadań wykonywanych w ramach systemu oświaty. Podmioty reprezentujące takie szkoły są zatem obowiązane do udostępniania informacji publicznych w zakresie dotyczącym wykonywania przez te szkoły zadań publicznych” (wyrok NSA z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. akt I OSK 1630/11, źródło http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Wśród najważniejszych zasad o charakterze kardynalnym, które będą miały zastosowanie również do uczelni, należy wymienić:
a) Odformalizowanie i szybkość postępowania, którego przedmiotem jest wniosek o udostępnienie informacji publicznej.
b) Prawo wnioskodawcy do zapoznania się nie tylko z opisem zjawiska, ale również ze źródłem tego opisu. Oznacza prawo do wglądu w dokumenty w rozumieniu art. 61 ust. 2 Konstytucji R.P.
c) Brak obowiązku udostępniania przez uczelnię informacji zamieszczonych na stronie BIP uczelni. Z tym wiąże się obowiązek zamieszczania określonych informacji na stronie BIP.
d) Obowiązek udzielania informacji będącej w posiadaniu uczelni – bez względu na to, czy daną informację publiczną uczelnia wytworzyła czy też nie.
e) Wyraźne rozróżnienie sytuacji kiedy wydajemy decyzje administracyjne, a kiedy podejmujemy czynność materialno-techniczne.
Mamy zatem do czynienia z sytuacją, w której uczelnie traktowane jako jednostki organizacyjne wykonujące zadania władzy publicznej, oraz gospodarujące majątkiem Skarbu Państwa, są obowiązane do stosowania zasad wynikających z treści ustawy o dostępie do informacji publicznej, oraz innych powszechnie ustalonych reguł w orzecznictwie sądów administracyjnych, SN i TK. Praktyka, oraz opinie sądów administracyjnych zbiegiem czasu wyznaczać będą określone zasady ale i granice dostępu do informacji publicznych znajdujących się w posiadaniu uczelni wyższych
*Porównaj również wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt II SAB/Wa 261/12, wyrok WSA w Gdańsku z dnia 5 września 2012 r., sygn. akt II SA/Gd 379/12, publ. na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl